Afstemmen

Er wordt wel eens gezegd dat Suriname ‘een stukje Nederland in de tropen’ is. Deels begrijp ik dat wel. In de supermarkten vind je oer-Hollandse producten als hagelslag en Goudse kaas, op de radio hoor je in het voetbalnieuws dat FC Cambuur van de Kozakken Boys heeft gewonnen, en ja, zelfs de sirenes van ambulance en brandweer doen Hollands aan. 

Maar op andere vlakken is Suriname weer een compleet ander land. In de eerste plaats natuurlijk vanwege het tropische klimaat. Algemeen bekend is ook dat het tempo hier wat lager ligt dan in Nederland en dat ook de algemene sfeer relaxter is. Het land kent verder een zeer gevarieerde bevolkingssamenstelling en anders dan Nederland is Suriname ook een zeer gelovig land. Meer dan 90% van de Surinamers is belijder van een van de vele religies die het land rijk is. 

Verder zijn de omgangsvormen hier een stuk formeler en hiërarchischer dan in Nederland. Het snelle tutoyeren dat wij in Nederland gewend zijn te doen, is hier uit den boze. Op het werk word ik door het ondersteunend personeel stelselmatig met ‘meneer’ of ‘meneer Patrick’ aangesproken. Ik maak vaak een praatje met ze, probeer Surinaams tegen ze te praten en ben met ze aan het dollen. Dat heeft geholpen om de afstand te verkleinen, maar ik merk wel dat ze mijn informele omgang niet altijd gewend zijn. Toch is het leuk om te zien dat enkele collega’s die in het begin erg terughoudend en verlegen lachend reageerden, nu hun schroom hebben laten varen en al van verre beginnen te roepen om mij in het Surinaams te kunnen begroeten.

Over dat begroeten besproken, dat kon in het begin weleens tot wat misverstandjes leiden. Wanneer je bijvoorbeeld tegen iemand ‘Goedemorgen’ zegt, dan kan dat in Suriname met een welgemeend ‘ja ja’ beantwoord worden. In het begin kwam dat op mij tamelijk onbeleefd en ongeïnteresseerd over, maar in Suriname is dat zeker niet zo bedoeld. Verder wordt, net als het Amerikaanse ‘How are you?’, in Suriname te pas en te onpas gevraagd hoe het met je gaat zonder echt geïnteresseerd te zijn in het antwoord. Op die vraag volgen dan vaak typisch Surinaamse antwoorden als ‘Goed goed’, ‘Het gaat’, ‘Het lukt’ of ‘Rustig’. Illustratief voor die oppervlakkigheid is dat mijn vraag aan een collega hoe het met hem ging, direct met ‘En met jou?’ werd beantwoord.

Een dynamisch begrip in Suriname is het woord ‘afstemmen’. Dit woord lijkt, bewust of onbewust, een net iets andere betekenis dan in Nederland te hebben. Neem nu onze tuinman. Officieel komt hij altijd tweewekelijks op maandag het gras maaien, maar in de praktijk kan hij op elke willekeurige werkdag onaangekondigd ten tonele verschijnen. Als hij klaar is met zijn werk, komt hij zich altijd even afmelden, om vervolgens af te sluiten met de woorden dat hij nog met ons zal ‘afstemmen’ wanneer hij de volgende keer weer zal komen. ‘Ok, is goed hoor’, antwoord ik dan altijd lachend, wetende dat er van dat ‘afstemmen’ weer niets terecht gaat komen. Maar verder niets dan lof over onze tuinman. Want áls hij komt, wanneer dat ook mag zijn, dan werkt ie kei- en keihard. Hij is altijd erg behulpzaam en heeft een hart van goud. Vol trots kan hij vertellen over zijn 17 (!) kinderen en even zoveel kleinkinderen. 

Met wie het ook leuk ‘afstemmen’ is, is de fietsenmaker. Het is een sympathieke vent en bij hem heb ik ook mijn fiets gekocht. Omdat de ketting er steeds af viel, heb ik de fiets bij hem teruggebracht met het verzoek het probleem met de ketting te verhelpen. Na de fiets ruim drie weken gemist te moeten hebben, belde de fietsenmaker mij uiteindelijk op om te vertellen dat mijn fiets klaar was. Ik neem jullie even mee in het leuke telefoongesprek dat ik met hem mocht hebben. Een kleine samenvatting:

‘Goedemiddag meneer Patrick, hoe gaat het?’
‘Goed goed.’ (lekker ingeburgerd al)
‘Uw fiets is klaar.’
‘Ah, das fijn.’
‘Maar u moet wel voorzichtig schakelen hoor, want de ketting valt er snel af.’
‘Maar juist daarvoor had ik de fiets bij u gebracht toch?’ 
(stilte)
‘Ja precies ja, voorzichtig schakelen dus’.

Ik deed mijn best om niet in de lach te schieten, een poging die faliekant mislukte. De fietsenmaker vertelde verder dat hij mijn fiets thuis zou laten bezorgen. Wanneer precies wist hij nog niet, maar dat zou ie - ja ja, daar komt ie weer - nog even met mij ‘afstemmen’. Ik hing grinnikend op en voelde de bui natuurlijk alweer hangen. Geheel volgens verwachting stond later die week een medewerker van de fietsenmaker totaal onaangekondigd voor de deur met mijn fiets. Maar het verhaal is nog niet afgelopen. Ik opende de toegangspoort van onze tuin en begroette de medewerker. Terwijl hij de fiets aan het uitladen was, zag ik het direct: de ketting lag eraf! Ik maak jullie weer deelgenoot van het leuke gesprek dat ik deze keer met de medewerker mocht hebben:

‘Hey, de ketting ligt eraf.’
‘Oh ja, ik zie het, dat gebeurt weleens. Daar zou u eens naar moeten laten kijken.’
‘Ja, daarom heb ik de fiets bij jullie gebracht.’
‘Oh echt?’
‘Ja echt.’
‘Ja, ik weet het ook niet. Ik zal proberen de ketting er weer op te leggen. Weet u misschien of de ketting om het grote of het kleine tandwiel moet?’

Na afloop heb ik het verhaal schaterend van het lachen aan mijn huisgenote verteld. En de rekening? Ach, die heb ik maar gewoon betaald. Een luttel bedrag van amper 8 euro armer, maar een mooi verhaal rijker.

Tot de volgende blog weer. Wanneer die komt, stem ik nog even met jullie af.

Odi odi!